Cəmiyyətin psixi sağlamlığı və onun qorunub saxlanılması istiqamətində psixoloji maariflənmə və psixoprofilaktik işlərin aparılmasının vacibliyi"
Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun sədri, PhD, psixoloq Elnur Rüstəmov. 29.08.2022-ci il tarixində "Cəmiyyətin psixi sağlamlığı və onun qorunub saxlanılması istiqamətində psixoloji maariflənmə və psixoprofilaktik işlərin aparılmasının vacibliyi" mövzusunda müsahibə vermişdir.Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutu adından APA Televiziyasına təşəkkürümüzü bildiririk....
Ergenlik Dönemindeki Kriz Durumları Üzerine Bir Araştırma.
Ergenlik döneminde kullanılan "kriz" kavramı, çocukluktan yetişkinliğe geçişin ağırlığını, karmaşıklığını ve zorluğunu vurgulamak için kullanılır. Bu araştırmada, ergenlik döneminde yaşanan krizin özelliklerini incelemek amacıyla 13-14 yaş arası ergenler üzerinde bir araştırma yapılmıştır. Bu çalışmada ergenlerde kriz durumunun psikolojik analizi, aynı zamanda ayrıca krize müdahale planının hazırlanması amaçlanmıştır. ...
Covid-19 və Dunning Kruqer Sindromu
Kitab, qəzet oxumayan, dünyada baş verən hadisələri öz bildikləri kimi şərh edən, sosial mühitdə özünü hər mövzuda məlumatlı biri kimi göstərən insanlar sindromun daşıyıcılarıdır. Onlar özlərini həddindən yüksək qiymətləndirirlər. Onlara görə hər şeyin yaxşısını özləri bilir, idarəetmə bacarığı da yalnız onlarda vardır. ...
İnsanı yoran, mahiyyətindən uzaqlaşdıran nədir?
Manevr etmək, hər ötəri yeniliyə uyğunlaşmaq insanı mənəvi cəhətdən yorur. İnsan tükənir. Bu günün insanının ən böyük psixoloji narahatlığı da məhz xroniki yorğunluq sindromunun olması heç də təsadüfi deyil. Bu gün insanların əksəriyyəti ondan əziyyət çəkir. ...
Səndən mənə bir ömürlük xatirə
Qlobal dünyada yaşayırıq. O qədər qlobal ki, yaxınlar doğmalaşır, doğmalar uzaqlaşır, yadlaşırıq. Bir-birimizdən o qədər uzaqlaşmışıq ki, çox zaman uşaqlarımızın hansı daxili narahatlıq yaşadıqlarının belə fərqində olmuruq. Çünki, öz narahatlıqlarımız az deyil. Qəbul etməsək də problemli ailələr və orada böyüyən uşaqlar var. ...
“Ağ atlı oğlan” və “Porsche”li Ağaəli
İndiki yeniyetmə isə fərqlidi. Ailəyə etiraz edər, qonşunu eşidər, şanson mahnılara qulaq asar, bütün həbsxanada yatanların avtoritet olduğunu düşünə bilər. Oxumadan da yaşamağın mümkünlüyünü iddia edər. Ətrafda oxumayıb da özünə şərait quran insanların neçə obyektinin olduğunu, hansı marka avtomobil sürdüyünü, hətta o avtomobilin seriya nömrəsinə qədər söyləyə bilər. ...
Məhləmizdə bir quyu var, əmi qızı…
Insest sözünün mənası qohum, yaxud qan birliyi olan yaxın insanlar arasında cinsi əlaqə kimi götürülür. Əksər mədəniyyətlərdə insest bir tabudur. Bəşəriyyətin yaranmasının ilkin mərhələsində bu hal geniş vüsət alsa da, sizilizasiyanın inkişafı ilə paralel insest həm dini, həm də hüquqi müstəvidə yasaq edilməyə başladı....
Yandım, elə yandım…
Günümüzdə yanma sindromunun işçilər arasında böyük bir problem olduğu fakt kimi ortadadı. Nəticədə emosional yanma sindromu ailədaxili münasibətə, psixosomatik xəstəliklərə, alkoqol, siqaret kimi zərərli vərdişlərə, yuxusuzluq, depressiya kimi ruhi narahatlığa səbəb olur. ...
O qadınlar kişisiz yaşaya bilmirlər…
Bağlılıq ehtiva edən münasibətlərdə asılılıq duyğularının yaranması mümkündür. Asılılıq isə bir müddət sonra simbioz münasibətlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Əgər bağlı olduğumuz obyekt və ya insanın yanımızda, ətrafımızda olmaması həyatımızı əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırırsa, istəmədən özümüzü çarəsiz və bədbəxt hiss ediriksə, deməli bizdə də asılılıq duyğuları formalaşıb....
“Bəlkə mən homoseksualam?”
Öz cinsinə qarşı marağı olduğundan şübhələnən oğlan uşaqlıqdan bəri ona çox yaxın olan oğlan dostuyla bağlı aşağıdakı düşüncələrin “hücumuna” məruz qala bilər: “görəsən, dostum çox xarizmatikdir? Bəlkə ondan xoşum gəlir?”,”Onunla tez-tez görüşürəm? Bu, onunla tez-tez birlikdə olmaq istəməyimlə bağlıdı?”, “Onu dost kimi sevirəm, ya məndə cinsi həvəsdi?”, “Bəlkə mən homoseksualam?”...
Psixoloji dəyərləndirmə
Psixoloji test, insana xas davranış formasının standart və obyektiv dəyərləndirmə vasitəsidir. Testin nəticələri, insan davranışlarına dair müəyyən məlumatlar verir....
Yeniyetməlik dövründə rast gəlinən intihar cəhdləri
Ailənin intiharla bağlı keçmişi, ailədəki medikal və psixiatrik narahatlıqlar da intihar riskini artırır. İqtisadi sıxıntı, ailədaxili konfliktlər və itkilər, valideynlərin ayrı yaşaması, yenidən evlənməsi, ailə üzvlərindən birinin əvvəllər intihar cəhdi etməsi, ailə üzvlərində depressiya və maddə istifadəsi risk faktorları arasında qeyd olunur....
Bipolyar-affektiv pozuntu
II tip bipolyar pozuntu, I tip bipolyarla müqayisədə maniakal fazanın olmaması, psixotik əlamətlərin (sayıqlama, hallüsinasiya kimi) olmaması və daha az dərəcədə stasionar müalicəyə göndəriş olduğu üçün yüngül gedişatlı pozuntu kimi dəyərləndirilir. ...
Sosial fobiya
Sosial fobiyalı insanlar bu hissləri keçirməmək üçün müxtəlif müdafiə mexanizmlərindən istifadə edir: mühitdən uzaqlaşma, sosial ünsiyyət defisiti, göz kontaktından qaçma, xəyal qurma, alkoqol asılılıq və insanlara qarşı laqeydlik...
“Apardı Sellər Saranı…”
Bugün insan arzularını nə cilovlaya, nə də tam şəkildə həyata keçirə bilir. İstək potensiala çox zaman tərs mütənasib olur. Bugün insan arzu və tələblərinin arasında boğulur. Müdafiə olunmaq istəyir. Əslində insan ideyasını arzulardan kənarda təsəvvür etmək də çətindir. ...
Bulimiya (qidalanma pozuntusu)
Bu insanlar problemlə bağlı utanc hissi keçirdikləri üçün mütəmadi olaraq yemək prosesini gizlətməyə çalışırlar. Çox zaman onlar bunu gizli, ətrafdakıların diqqətindən yayınaraq etməyə çalışırlar. Bir çox bulimiklər kilolu insanlardır və piylənmədən əziyyət çəkirlər....
Mariannanın corabları
Ailədə uşaq sayı azaldıqca valideynlə övlad arasında emosional bağlılıq da artır, valideyn uşağına daha çox bağlanır, ona daha yaxın olmaq istəyir. Bu gün yeniyetmə ailə tərəfindən daha çox kontrol edildiyini deyir və bunu mənfi hal kimi dəyərləndirir. Şübhəsiz, yeniyetmə məsələyə öz prizmasından yanaşır və özünü haqlı bilir. Valideyn prizmasından məsələyə yanaşdıqda ayrı bir mənzərənin şahidi oluruq. Valideyn uşağına çox bağlıdı, hər addımını nəzarət etmək istəyir. Çox yaxşı edir, öz övladıdı, özü bilər. Amma yox, özü bilmir. Bilsəydi, problemlər yaranmazdı. ...
Posttravmatik stress pozuntusu
Posttravmatik stress pozuntusu, yaşanmış travmatik stressdən sonra bir neçə simptomun ortaya çıxması ilə müşahidə olunan pozuntudur. Bu simptomlara hədsiz qorxu, çarəsizlik və ya dəhşətli anı yenidən yaşama aid edilir. ...
Depressiya
Depressiya iradə zəifliyinin nəticəsi deyil. Aparılan tədqiqatlar cəmiyyətin 25%-nin həyat müddətində ən az bir dəfə depressiya diaqnozu qoyulacaq bir keçid dönəmi keçirdiyini göstərir. Bu miqyas qadınlarda kişilərə nisbətən 2 dəfə daha artıqdır. Real sübutları nəzərə almaqla depressiyanın beyin xəstəliyi olduğunu dəqiq şəkildə qeyd edə bilərik....
Panik pozuntu ilə hipertoniya arasında olan əlaqənin araşdırılması
Panik atakların yaranması ilə bağlı müxtəliflik səbəblər göstərilir. Situativ simptom olmadan yaranan panik atak, “gözlənilməz” panik atakdır. Buna bəlli bir vəziyyətə məruz qalmaqla ortaya çıxan “situativ uyğunlaşan” panik atak da deyilir. Digər panik atak tipi isə situativ təkan verici ilə qarşılaşmadan sonra ortaya çıxan “situativ” panik atakdır....
Dəhşət saçan əmrlər: imperativ hallüsinasiya nədir?
Verbal yalan, təlqin və ya əmr xarakterli hallüsinasiyalar imperativ hallüsinasiya adlanır. Əsasən, təhlükəli, ziyan vermə xüsusiyyətinə malik olan absurd məzmunlu, qarşı tərəfə yönəlmiş narahatlıq kimi xarakterizə edilir. ...
Boğulmaq da olmur, dayazdır dünya
İnsan xoşbəxt olmaq istəyir. Nəzərə almaq lazımdır ki, “xoşbəxtlik” insanın tələbatlarının ən optimal dərəcədə ödənilməsi ilə bağlı bir etik kateqoriyadır. ...
“Aytacın günahı nə?!”
İstər yeniyetmə olsun, istər gənc, istərsə də digər yaş qruplarında olan insanlar, ailələrin bir qismi bu gün dediyimiz bu problemin girovuna çevrilib. Qarşı tərəflə problemini paylaşa bilmir. Düşünür yanlış başa düşülər, danlanar, yaxud bundan da böyük faciə yaşanar. Nəticədə zaman-zaman doğmalarımızı gözümüzün qarşısında itiririk. Evində yeniyetmə övladı olan valideynlər xüsusən diqqətli olmalıdırlar. ...
Ailə mifi
Diqqət edin, bu gün elə ailələr var ki, o ailələr daxilində ailədaxili konfliktlər pik həddədir. Hər gün evdə dava-dalaş, həyat yoldaşı spirtli içkilərdən yaxud da narkotik maddələrdən asılıdır. Ancaq ailənin xanımı o ailəni dağıtmır, əksinə necə qoruyub saxlamaq istiqamətində mücadilə aparır. Bəzən onların bu cür fədakarlıqları ətrafdakılar tərəfindən qəribə qarşılanır. ...
Müharibə Stresi Azaldırmı?
Müharibə şəraitində ən qorxulu silah provakasiyadır. O provakasiya ki, insanlar fərqində belə olmadan təsirinə düşürlər. Hərb tarixində bu üsuldan geniş istifadə edilib. Nəzərə almaq lazımdır ki, texnikanın inkişaf etdiyi müasir cəmiyyətimizdə bunu etmək üçün kifayət qədər münbit şərait var...
Hansı səbəbdən psixoloqa müraciət etməliyəm?!
Mütəxəssis isə problemi qısa zaman kəsiyində həll edib, Sizlərin ixtiyarına buraxır Psixoloq da insanın psixi həyatında baş verən narahtçılığı analiz edir, problemin nədən qaynaqlandığını, həll yolunun nədən ibarət olduğunu pasiyentə çatdırır. ...
Övladımın xoşbəxt olmağını istəyirəm
Ayrılan tərəfin hansı səbəbdən ailədən uzaqlaşmasına diqqət edilməlidir. Bu hal tərəfin həyatını dəyişməsi nəticəsində, yaxud da münasibətlərin normal olmaması səbəbindən baş verə bilər. Bütün hallarda uşağa bu haqda doğru informasiya verilməlidi....
Psixoloq kimdir?
Psixika maşın mexanizmi deyil, nə isə dəyişdirilsin, nə isə burulsun və mexanizm tez bir zamanda fəaliyyətinə davam etsin. Psixika çox incə bir şeydir və psixoloq travma verməmək və işləyən mexanizmə mane olmamaq üçün ehtiyatla, incə bir şəkildə işləmək məcburiyyətindədir. ...
Tanışlığın ilkin mərhələsində yaşanan problemlər və onların həlli yolları
Diqqət etsəniz, bəzən ailə quran cütlüklər bunu valideynlərin yaxud da ətrafın diqtəsi ilə həyata keçirdiklərini iddia edirlər. Dediklərində müəyyən qədər də həqiqətin payı var. Çünki, istənilən münasibət məsuliyyət deməkdir. Hər kəs də bu məsuliyyəti daşımaq iqtidarında olmur. Sığortalanmaq üçün şüuraltı olaraq bu kimi məqamları da ortaya atırlar. ...
Niyə intihar edirlər?
Alternativ düşüncə bizə hadisələrə fərqli prizmadan baxmağa yardımçı olur. Təəssüf ki, insanların əksəriyyəti bu istiqamətdə mühafizəkardılar. Dəyişmək istəmirlər! İstənilən dəyişiklik isə onlara təhlükəli görünür...
Müəllimin özünü göstərmək bacarığının böyük əhəmiyyəti var
Hər bir müəllim öz təcrübəsində, intizama, şagirdin məsuliyyətli davranışına nail olmaq üçün, xüsusilə də aşağı orta siniflərdə mükafatlandırma və cəza sistemindən istifadə edir. Müəllim şagirdlərin pis, neqativ münasibətindən inciməməlidir, əksinə onun yaranmasının səbəblərini başa düşmək lazımdır. Bu cür hallarda pedaqoqla məktəb psixoloqunun birgə iş aparılması zəruridir. ...
Ailə Psixologiyası
Ailə qurularkən diqqət ediləcək məqamlardan biri də tərəflərin hansı ailə modelində böyümələri, böyüdüyü ailənin peşə yönümü və s. hallardır. Misal üçün, pedaqoq ailəsində böyüyən fərd, həkim ailəsində böyüyən fərddən həm həyata baxış tərzi, həm də qarşı tərəfdən gözlədiklərinə görə çox fərqlənir. Fərqlər də münasibətlərin ilkin mərhələsində nəzərə alınmadığı təqdirdə sonradan problemlərə səbəb olur....
“Anasına aşiq olan oğullar…”
Travma hələ uşaqlıqdan – hansısa xoşagəlməz hadisədən sonra yaranır. Valideynin övladına dediyi hər hansı bir düşünülməmiş söz travma şəklində onun gələcəkdə bir şəxsiyyət kimi formalaşmasına mənfi təsir göstərə bilər. Bunun bəsit nümunəsini indinin özündə belə bir qisim valideynlərin övladlarına arzuolunmaz övlad olduqlarını az qala hər gün xatırlatmalarında görə bilərik....
“Deyəsən başıma hava gəlir..”
Uşaq tərbiyəsində nə etmək vacibdi, hamiləlik hansı formada keçməlidi, yeniyetmə psixologiyası necə olur, evliliyə nə formada hazırlaşmaq lazımdı, gəncliyi necə keçirmək məqsədəuyğundu, qocalıq psixologiyası nədi və onlar bu yaşda ən çox nədən əziyyət çəkirlər – bütün bunlar mütəxəssislər tərəfindən illərdi araşdırılır. Konkret nəticələr əldə edilir....
